22 apr 2025
Europa is wakker geworden in een nieuwe geopolitieke realiteit door het wegvallen van de Verenigde Staten als betrouwbare handelspartner. Eerlijke economische samenwerking met gelijkgezinde partners is urgenter dan ooit, in eerste instantie om de bestaanszekerheid van Europeanen op peil te houden. Dat vraagt om een hernieuwde blik op de EU-Mercosur-overeenkomst met Zuid-Amerika, bepleiten NSC-Europarlementariër Dirk Gotink en NSC-Tweede Kamerleden Ria de Korte en Wytske Postma.
De wereldhandel is in beweging. De Verenigde Staten, ooit de belangrijkste pleitbezorger van vrijhandel, keren zich onder het presidentschap van Trump af van eerlijke multilaterale samenwerking en globalisering. In plaats van een manier om samen te groeien, wordt handel nu gezien als een zero-sum game waarin landen ten opzichte van elkaar voordeel behalen. De Amerikaanse invoerheffingen raken de stabiliteit en gezondheid van Europese bedrijven, en ondermijnen daarmee indirect de bestaanszekerheid van Europese burgers. De trans-Atlantische relatie is fundamenteel veranderd - in ieder geval voor de komende vier jaar. Deze significante ontwikkeling leidt tot nieuwe overwegingen bij de Mercosur-overeenkomst.
Europa moet onafhankelijker worden, sterker staan in de wereld en nieuwe economische bondgenootschappen sluiten. Dit begint bij het verdiepen van onze eigen interne markt: fiscale en administratieve barrières moeten worden verminderd, opstapelende regelgeving moet worden aangepakt, digitale diensten moeten grensoverschrijdend kunnen functioneren en het moet makkelijker worden om in Europa te investeren. Maar dat is niet genoeg. We moeten ook de blik meer naar buiten richten - naar landen die wél geloven in vrije, open en eerlijke handel. Mercosur-landen zijn daarbij een logische partner.
De EU en Mercosur-landen in Zuid-Amerika (Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay) vertegenwoordigen samen ongeveer 20% van de wereldeconomie en meer dan 700 miljoen mensen. Het zijn bovendien democratieën met lange en diepe relaties met Europa. Een handelsakkoord met deze regio biedt meteen economische voordelen. Voor Nederlandse en Europese bedrijven wordt het goedkoper om hoogwaardige producten zoals medicijnen, auto’s, kaas en wijn te exporteren. In ruil daarvoor krijgen wij toegang tot grondstoffen en producten die we zelf niet of nauwelijks produceren.
Het gaat niet alleen om de waarde van de handel zelf - tientallen miljarden euro’s per jaar - maar ook om strategische spreiding. In een wereld waar de betrouwbaarheid van bestaande partners wankelt, is het verstandig om nieuwe afzetmarkten te openen, bijvoorbeeld voor kritische grondstoffen. Dit kan prijsopdrijvende effecten van bijvoorbeeld Chinese exportrestricties beperken. De EU-Mercosur overeenkomst biedt die mogelijkheid.
De zorgen over landbouw blijven uiteraard relevant en NSC zal zich blijven inzetten voor eerlijke concurrentie voor onze boeren en veiligheid van consumenten. Maar die zorgen mogen in de huidige onzekere tijden niet leiden tot stilstand. Er liggen voorstellen op tafel die tegemoetkomen aan de bestaande zorgen en bezwaren. Zo stelt de Europese Commissie een overgangsfonds voor die in geval van grote negatieve gevolgen voor de vleessector bedrijven tegemoet kan komen. Ook pleit onder andere Frankrijk voor het opnemen van een ‘ontsnappingsclausule’ voor landbouwproducten in de overeenkomst, en voor gelijke standaarden voor milieu en dierenwelzijn. Daarbij moeten we ook verder investeren in onze Europese douane en inspectiecapaciteit. Daar moet aan de bel getrokken worden als producten niet aan onze kwaliteitsstandaarden voldoen.
Tegelijkertijd zien we dat zelfs Frankrijk - tot voor kort een uitgesproken tegenstander - nu bereid is om het akkoord te steunen, al dan niet met aanpassingen. Trump dwingt een nieuwe werkelijkheid af. We moeten onszelf tegen zijn onberekenbaarheid beschermen en de bestaanszekerheid in Nederland beschermen. Daar horen nieuwe handelsverdragen bij.
Het EU-Mercosurverdrag is geen perfecte deal. Maar in deze tijd van mondiale onzekerheid biedt het ook een kans. Als Europa een rol van betekenis wil blijven spelen en als we de bestaanszekerheid van onze burgers en bedrijven willen waarborgen, dan moeten we actief bouwen aan strategische economische relaties. Daarom is het tijd om het EU-Mercosur-akkoord, met de juiste randvoorwaarden, te steunen.
