9 apr 2025
Afgelopen jaar viel het regime van Assad en kwam HTS onder leiding van Al-Jolani aan de macht in Syrië. Maar de recente ontwikkelingen in Syrië vragen om alertheid. Door bij te dragen aan rust en stabiliteit in Syrië met ruimte voor minderheden, dragen we bij aan rust en stabiliteit in de regio én in Europa. NSC-Kamerlid Isa Kahraman over Syrië.
Wat in december vorig jaar in de straten van Syrië te zien was, hadden velen niet voor mogelijk gehouden: na meer dan vijftig jaar werd het regime van de Assad-dynastie binnen enkele dagen weggevaagd. Dansende mensen op straat, omhelzingen tussen vreemden, Syriërs over de hele wereld die juichten en huilden. De straten van Damascus en Aleppo vulden zich met een gevoel van opluchting en vreugde. Mensen van uiteenlopende etniciteit en geloofsovertuigingen deelden hetzelfde geluk: het gruwelijke spook dat naar schatting een half miljoen Syriërs het leven had gekost en meer dan zes miljoen mensen uit hun thuisland had verdreven, was eindelijk verdreven. De overwinning was in de eerste plaats te danken aan het militaire offensief van het Syrian National Army (SNA) en Hayat Tahrir al-Sham (HTS).
De eerste dagen na de ineenstorting van het regime hield de internationale gemeenschap de adem in. Wat zou er nu gebeuren? Is HTS in staat de situatie te stabiliseren?
Nu, vier maanden later, hebben enkele westerse politici Syrië al bezocht. Maar beseffen zij eigenlijk wel wie ze daar de hand schudden? De leider van HTS, Abu Mohammed Al-Jolani (Al Sharaa), was ooit een radicale jihadist die vocht voor Al-Qaida. Nu belooft hij internationale delegaties een gematigd bewind met een langetermijnvisie op democratie en inclusiviteit. Worden wij in het Westen niet in slaap gesust door een man die nu weliswaar in een pak rondloopt, maar wiens verleden allesbehalve gematigd is?
Ikzelf kom uit de regio, uit het zuiden van Turkije, waar de Aramese gemeenschap woont – net als aan de andere kant van de grens, in Syrië. Ik zou, net als velen, gelukkig moeten zijn met de nieuwe kansen die zich voor Syrië aandienen. Ik zou moeten hopen op een nieuw begin, op vrijheid, democratie en welvaart voor de burgers van dit land. Maar in plaats daarvan blijf ik sceptisch en maak ik me grote zorgen over de toekomst van Syrië.
Mijn scepsis richt zich vooral op HTS. Deze groepering is voortgekomen uit een IS-gerelateerde beweging die gruwelijke misdaden tegen de menselijkheid heeft gepleegd. Kan een organisatie die ooit islamitisch fundamentalisme omarmde en vele onschuldige mensen heeft vermoord werkelijk zo veranderen dat zij nu een inclusieve samenleving kan leiden?
Ik maak me dan ook grote zorgen. Zorgen over de religieuze en etnische minderheden. Vooral de christenen, Alevieten, Druzen en Koerden die op termijn alsnog structureel het slachtoffer kunnen worden van islamitisch-conservatief beleid onder HTS.
Al-Jolani heeft zichzelf uitgeroepen tot interim-president van het land. Ondertussen is er een concept van een grondwet opgericht dat verschillende positieve punten bevat zoals het beschermen van vrouwenrechten. Desondanks geeft de grondwet aan dat de wetgeving altijd op basis van de Sharia gevormd moet worden. Ook moet de president van het land altijd een Moslim zijn. Syrië is een land dat vele etniciteiten en geloofsstromingen kent.
Daarnaast is er een eerste regering aangetreden. Hierin zijn enkele minderheden ook benoemd zoals een Koerd, christen en Aleviet. Echter blijkt uit de contacten die ik persoonlijk heb dat deze mensen slechts marionetten zijn van Al-Jolani en geen enkele aanhang hebben van deze bevolkingsgroepen in Syrië zelf.
Ondertussen hebben we aan de Syrische westkust de eerste gruwelijke gevolgen gezien van de afrekening met het vermeende oude bewind. Alevieten en christenen zijn doelwit geworden van een wraakcampagne van jihadistische groepen die vallen onder het HTS-bewind. Vele van deze groepen bestaan uit mannen die niet oorspronkelijk afkomstig zijn uit Syrië. De mannen zijn van heinde en verre afgereisd naar Syrië om een kalifaat op te richten. Voor deze jihadisten is er geen ruimte in het toekomstige inclusieve Syrië dat Al-Jolani zegt te stichten. Vele duizenden zijn ondertussen ontheemd en gevlucht naar buurlanden.
Wat nu te doen? Als Nieuw Sociaal Contract roepen we het Nederlandse kabinet en de internationale gemeenschap op een waakzame en kritische houding aan te nemen richting Syrië:
De recente ontwikkelingen in Syrië vragen om alertheid. Door bij te dragen aan rust en stabiliteit in Syrië met ruimte voor minderheden, dragen we bij aan rust en stabiliteit in de regio én in Europa.
Woensdag 9 april 2025 debatteert de Tweede Kamer over de situatie in Syrië.
