28 sep 2025
Vrijdag presenteerde het kabinet de Nota Ruimte. Hierin staat de visie hoe we in Nederland moeten omgaan met de schaarse ruimte. Scherpe keuzes zijn nodig, maar deze durft het kabinet niet te nemen. Tweede Kamerlid Merlien Welzijn reageert in deze blog op de nota en legt uit welke keuzes NSC wél maakt.
Twee à drie keer het oppervlak van Nederland is nodig om alle vraag om ruimte te kunnen honoreren, hebben we minister Keijzer meermaals horen zeggen. Uitdagingen zoals het aanpakken van het enorme tekort aan huizen, garanderen van voedselzekerheid, de toenemende vraag naar energie en economische belangen botsen onvermijdelijk. Stevige en duidelijke beslissingen zijn dus nodig: Hoe verdelen we de ruimte. En ook: Wat doen we niet?
Eerlijkheid gebied te zeggen dat de minister geen echte keuzes durft te maken over de verdeling van ruimte. Als het gaat om economische activiteiten leggen datacenters, distributiecentra en grootschalige slachterijen forse claims op beschikbare ruimte. De minister spreekt alleen over “optimaliseren”, “clusteren” en “balans”. Welke economische activiteiten prioriteit hebben en hoe dit zich verhoudt tot andere ruimteclaims wordt niet duidelijk.
Beschikbare landbouwgrond is nodig om voedselzekerheid in Nederland te kunnen garanderen. De minister geeft geen harde ondergrens voor wat nodig is om nationale voedselzekerheid te kunnen garanderen, en dus ook hoeveel ruimte hiervoor beschikbaar moet worden gemaakt.
De grootste opgave in Nederland is het snel organiseren van extra huizen om aan de ene kant de woningnood op te lossen en aan de andere kant te bouwen voor de demografische ontwikkeling. Het is goed om te zien dat er in samenspraak met gemeentes en provincies locaties aangewezen worden om te bouwen. Die zijn hard nodig.
Randvoorwaarden voor de bouw van extra huizen is toegang tot drinkwater en energie, en het aanpakken van het stikstofprobleem. Des te opvallender dat het kabinet voornamelijk denkt aan extra woningbouw in de Randstad. Het is juist hier het lastigst om deze randvoorwaarden op orde te brengen. De concentratie van nieuwe woningen in metropoolregio’s staat ook haaks op het beleid dat ‘iedere regio telt’. Tot slot: wie telt ziet dat het aantal woningen dat er bij komt bij lange na niet in de buurt komt van het aantal huizen dat nodig is.
In de nota ontbreekt (anders dan de vorige Nota Ruimte) een uitvoeringsplan en een concrete financiële paragraaf. Beoordelen of de plannen haalbaar en betaalbaar zijn is dan ook niet mogelijk. Er worden wel wat bedragen genoemd, maar waar die op gebaseerd zijn wordt niet duidelijk. Bovendien gaat de minister nu uit van cofinanciering door medeoverheden en externe investeringen – een gevaarlijke aanname.
Nieuw Sociaal Contract maakt wél keuzes en geeft ruimte en prioriteit aan:
Nieuw Sociaal Contract pakt ruimteslurpers aan:
De Nota Ruimte is eerder een afwegingskader dan een visie waarin echte keuzes worden gemaakt over de toekomstige inrichting van Nederland. De ruimte in ons land is schaars maar de zaken die beslag willen leggen op de ruimte zijn overvloedig. Wat wil het kabinet nou? En hoe gaan we dat aanpakken?
Een realitycheck is nodig, keuzes moeten worden gemaakt. De (financiële) haalbaarheid moet herleidbaar zijn. Anders zijn het luchtkastelen. Nieuw Sociaal Contract maakt die keuzes wel. Nederland heeft na 20 jaar wachten op een nieuwe Nota Ruimte geen tijd meer voor uitstel en vaagheid.
