26 feb 2025
Het Centraal Planbureau heeft op 26 februari het centraal economisch plan gepresenteerd. Nieuw Sociaal Contract is niet zo van de wijzigingen van titels maar deze twee (Centraal planbureau en Centraal Economisch Plan) dekken helemaal niet meer de lading van hoe we tegen de economie aankijken en moeten we echt veranderen. Maar belangrijker nu: de inhoud.
De inhoud, namelijk de analyse van de Nederlandse economie stemt hoopvol. De groei trekt aan naar 2%, de werkloosheid blijft laag, de koopkracht stijgt ligt en de (kinder)armoede daalt verder.
Het CPB waarschuwt voor de onzekere geopolitieke situatie en die waarschuwing begrijpen we heel erg goed.
Ook stelt het CPB de ramingen voor de overheid fors bij: het tekort is de komende jaren een stukje lager dan in eerdere ramingen en de staatsschuld neemt niet meer explosief toe.
In de nota realistisch ramen had ik samen met Folkert Idsinga al opgemerkt dat de CPB ramingen enorm pessimistisch geweest zijn de afgelopen jaren. Iedere keer wordt een tekort van rond de 3% voorgesteld en later blijkt het dan meet te vallen. De afgelopen jaren bedroeg die meevaller rond de 25-30 miljard per jaar en dat is 6000 euro per huishouden. Hetzelfde is in 2024 gebeurd, waar het CPB nu een uitkomst raamt van een tekort van 0,6% (7 miljard) na een eerdere raming van een tekort van 2,5% (bijna 30 miljard). En dit ondanks een tegenvallende economische groei en een enorme tegenvaller in box 3, de spaartaks.
Nieuw Sociaal contract merkt op dat hoewel de ramingen nu iets mooier lijken, ze nog steeds behoorlijk pessimistisch zijn. Als u denkt: wat maakt dat uit, dan is het antwoord: heel veel. Want volgens de wet houdbare overheidsfinanciën moet de politiek de ramingen nemen als uitgangspunt. Door deze pessimistische ramingen heeft het kabinet-Schoof een behoorlijk ombuigingspakket ingediend.
Nog steeds blijft het CPB pessimistisch en dat kun je zien in de volgende grafieken.
In de eerste grafiek staat in stippellijntjes het gerealiseerde tekort. De doorlopende lijn is de voorspelling het Centraal Economisch Plan. De stippellijnen vallen niet helemaal samen omdat cijfers achteraf nog wel eens worden bijgesteld.
Wat opvalt? Nou in het eerstkomend jaar verwacht het CPB altijd een forse verslechtering van het EMU-saldo. Ook dit jaar verwacht het CPB weer dat het EMU saldo verslechtert van 0,6% naar 1,9% in 2025. Dat is een verslechtering van zeker 15 miljard. Dat is zeer opmerkelijk want die verslechtering gebeurde de afgelopen jaren telkens niet en, belangrijker, de economie groeit behoorlijk. Ik verwacht dus dat als de economie met 1,9% groeit, zo’n verslechtering onwaarschijnlijk is. Als er een forse internationale crisis is, kan het natuurlijk wel gebeuren.
Grafiek 1
In de tweede grafiek zie je dat het CPB elke keer zegt dat de overheidsschuld gevaarlijk gaat stijgen de komende jaren. Maar ook dat gebeurt elk jaar niet. En dit jaar is de waarschuwing minder hard. De staatsschuld in 2030 is in de laatste ramingen nu meer dan 100 miljard lager geworden, alleen door de ramingsbijstellingen.
Grafiek 2
Het is goed dat het CPB iets doet naar aanleiding van de grote ramingsfouten. Op 15 maart komt de onafhankelijke commissie – n.a.v. de NSC motie - met een evaluatie van de ramingen. Dan hebben we nog meer zicht hoe we er nu echt voor staan met de begroting.
En dat is belangrijk want er zijn grote uitdagingen in Nederland. Zo heeft Nederland internationaal gezien zeer hoge belastingen op energie (een eerste levensbehoefte), vraagt de internationale situatie om extra inspanningen, moeten fouten uit het verleden (toeslagen, maar ook WIA) rechtgezet worden en moet de WIA (arbeidsongeschiktheidswet) rechtvaardiger gemaakt worden.
