NSC: 'Begrotingen te pessimistisch, financiële kansen onbenut'

Veel Nederlanders maken in december weer nieuwe plannen voor volgend jaar. Ga ik die wasmachine kopen? Ga ik toch het dak vervangen? Of ga ik eerder met pensioen zodat ik meer tijd heb met de kleinkinderen? Al deze keuzes maak je met het financiële huishoudboekje ernaast. Je moet immers wel de financiële ruimte hebben. Voor het Rijk geldt precies hetzelfde.

Ook het Rijk maakt elk jaar weer nieuwe financiële keuzes. Alleen is er een groot verschil: het huishoudboekje van het Rijk klopt niet. Het Rijk rekent zich structureel te arm, met alle politieke gevolgen van dien. Neem 2023. In september van dat jaar voorspelde de regering een tekort van 3 procent van het bbp, oftewel ruim 30 miljard euro. Het daadwerkelijke tekort? 5 miljard euro (0,4 procent). Dat betekent dat de regering er ruim 25 miljard naast zat (zie grafiek 1 en 2).

grafiek 1

grafiek 2

Dit is helaas geen uitzondering. Sinds 2015 is de begroting in acht van de negen jaren veel pessimistischer geweest dan nodig. Met name de belastinginkomsten worden telkens weer veel te laag ingeschat, omdat ze minder zouden stijgen dan de economie. De tekorten die de regering op Prinsjesdag presenteert, verdwijnen zodoende aan het eind van het jaar als sneeuw voor de zon.

‘De belastinginkomsten worden telkens weer veel te laag ingeschat’

Dit probleem raakt niet alleen de burger, maar holt ook de macht van de Tweede Kamer uit. De Tweede Kamer heeft namelijk het recht om de inkomsten en uitgaven van de overheid goed te keuren. Dit wordt ook wel het budgetrecht genoemd (artikel 105 Grondwet). Maar hoe kun je dat recht uitoefenen als de cijfers niet kloppen? De felle debatten die elk jaar plaatsvinden tussen de Kamerleden over deze cijfers blijken maanden later weer achterhaald te zijn. Goed bestuur begint bij betrouwbare cijfers.

Dit allemaal is geen verhaal om nu roekeloos met bakken met geld te gaan smijten. Integendeel, Nieuw Sociaal Contract heeft altijd gepleit voor een degelijke en verantwoorde overheidsfinanciën. Maar die overheidsfinanciën moeten wel gebaseerd zijn op realistische cijfers over de belastinginkomsten. Geen wensdenken, maar reëel begroten. Zoals elk gezin en elk bedrijf dat doet. Het feit is dat Nederland nu bijna het laagste percentage van de staatsschuld heeft sinds 1820 (zie grafiek 3 en 4).

grafiek 3

grafiek 4

Initiatiefnota Realistisch Ramen

Nieuw Sociaal Contract doet daarom vandaag in een initiatiefnota negen voorstellen om de ramingen te verbeteren. Dan kunnen wij betere keuzes maken voor de toekomst van Nederland.

De initiatiefnota “realistisch ramen” zal een aantal aanbevelingen doen om hiertoe te komen:

• Onderzoek door de Algemene Rekenkamer naar de oorzaken van de grote verschillen tussen de ramingen van het begrotingstekort en de uitkomsten.

• Onderzoek naar een meer doeltreffende bijstelling van de ramingen gedurende het jaar en de begrotingscyclus.

• De regering rapporteert openlijk ten minste elke drie maanden over de verwachte en gerealiseerde belasting- en premie opbrengsten in het lopende begrotingsjaar.

• De inkomstenraming dient gelijk te zijn aan de groeiraming van het nominale BBP.

• Een groep onafhankelijke experts evalueert de midden-en lange termijnramingen van zowel het ministerie van Financiën als het CPB.

• Er wordt jaarlijks achteraf een trefzekerheidsanalyse gemaakt van de ramingen van het CPB door een onafhankelijke partij.

• De Kamer moet meer inzicht krijgen in de vrije ruimte op de begroting; de “budgetflexibiliteit”. Deze ruimte moet ook gerapporteerd worden bij de Voorjaarsnota en de Najaarsnota.

• De Kamer richt een Bureau Begroting en Verantwoording op, naar analogie van het Amerikaanse Congressional Budget Office.

Op deze manier komt ook het budgetrecht meer in het teken te staan van beter bestuur en meer bestaanszekerheid. De overheid met een menselijk gezicht moet het volk dienen, door voor iedereen een goed en zeker bestaan te garanderen. Dit kan alleen als de ter beschikking staande middelen effectief en efficiënt worden ingezet.

Lees hier de Initiatiefnota Realistisch Ramen