Nicolien van Vroonhoven: Verruiming 'Transgenderwet rekt zelfbeschikkingsrecht op tot in het extreme'

In een opinieartikel in de Volkskrant pleit NSC-Kamerlid en vicefractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven voor een pas op de plaats bij het wetsvoorstel voor de verruiming van Transgenderwet. Je leest het artikel ook hieronder.

Verruiming van Transgenderwet rekt zelfbeschikkingsrecht op tot in het extreme

Vorige week heeft NSC voorgesteld het wetsvoorstel voor de verruiming van Transgenderwet in te trekken. Dat leidde tot opschudding, maar ook tot onjuiste beweringen. Zo stelde dit Commentaar in de Volkskrant (Ten eerste, 17/4) dat wij de Transgenderwet zelf ook van tafel zouden willen. Dat is niet zo.

Genderdysforie bestaat. Het moet mogelijk zijn dat mensen met een diepgewortelde wens daartoe juridisch van geslacht kunnen veranderen. Dat kan nu ook al en dat willen wij niet onmogelijk maken. Maar dan wel onder voorwaarden en met waarborgen en voorzichtigheid omkleed. En wij willen zeker geen ‘cultuuroorlog’ bedrijven over de rug van kwetsbare mensen. Juist daarom vragen wij om een pas op de plaats en roepen wij op de voorgestelde verruimingsmaatregelen nu niet door te zetten.

Wie wil dat zijn of haar geslacht in de Basisregistratie Personen en dus in het paspoort wordt gewijzigd, heeft daar op dit moment een deskundigenverklaring voor nodig: een gesprek met een arts of psycholoog om vast te stellen dat sprake is van een duurzame overtuiging om tot het andere geslacht te behoren. Met dit wijzigingsvoorstel zou die voorwaarde geheel worden geschrapt.

Onnodig obstakel

Voor sommige mensen met een diepe en langgekoesterde wens om in juridische zin man of vrouw te worden, voelt zo’n deskundigenverklaring misschien als een onnodig obstakel of als inbreuk op hun zelfbeschikkingsrecht. Toch denken wij dat het van groot belang is de waarborg te behouden. Zonder die verklaring zou het mogelijk worden om puur op basis van je eigen, individuele gevoel en inzicht te besluiten om tot het andere geslacht te gaan behoren en je paspoort daartoe te laten wijzigen.

Het is moeilijk de gevolgen daarvan goed te overzien. In de discussie gaat het vaak over de zorg dat biologische mannen hun geslacht aanpassen om toegang te krijgen tot plaatsen bedoeld voor vrouwen, zoals kleedkamers, toiletten, praatgroepen, maar denk ook aan (top)sportwedstrijden en gevangenissen. Die vrouwen kunnen dat voelen als een aantasting van hun veiligheid en privacy.

Excessen

In Schotland bijvoorbeeld hebben zich incidenten voorgedaan van mannen die zijn veroordeeld tot een gevangenisstraf, om vervolgens van geslacht te veranderen om toegang te krijgen tot de vrouwengevangenis en zich daar schuldig te maken aan ernstige misdrijven. De autoriteiten zouden daar geen argumenten hebben gehad om dat tegen te houden. Er zijn vast manieren om dergelijke excessen te voorkomen. Toch zijn dit wezenlijke vragen die niet belachelijk moeten worden gemaakt.

Maar onze zorg over deze wet is principieel van aard. De beoogde wetswijziging verlaagt ook de leeftijdsgrens voor geslachtsverandering naar onder de 16 jaar. Pubers van 16 kunnen dan zonder toestemming van hun ouders hun paspoort wijzigen. En bij jongere kinderen moeten de ouders weliswaar het verzoek indienen, maar kunnen ze de wijziging bij een meningsverschil met hun eigen kind ook niet tegenhouden.

Ingewikkeld genoeg

Op deze manier wordt het individuele zelfbeschikkingsrecht tot in het extreme opgerekt. Wij willen echter jonge, vaak kwetsbare mensen, worstelend met hun identiteit, niet een pad op sturen dat de twijfel over wie zij zijn alleen maar verder aanwakkert. Het leven als puber is al ingewikkeld genoeg.

Veel onderzoek wijst uit dat een groot aantal kinderen met genderdysforie daar in de loop van hun puberteit overheen groeit. Een recente publicatie van de universiteit van Groningen over een langlopende studie, waarbij meer dan 2.700 jongeren werden ondervraagd, bevestigt dit. In Engeland is na ander, zeer kritisch rapport per direct een einde gemaakt aan het toedienen van puberteitsremmers.

Moeilijk omkeerbaar

Dit wetsvoorstel komt dus in een tijd dat steeds meer twijfel is ontstaan over de zeer snelle stijging van het aantal jongeren dat kampt met genderdysforie in de afgelopen jaren. Vooral geboren meisjes. Het is onduidelijk wat dat verklaart. De kans is groot dat daarbij in veel gevallen sprake is van social contagion. Genderdysforie is in sommige gevallen mogelijk aangeboren en onveranderlijk, maar in veel andere gevallen ook niet. Die laatste groep moeten we beschermen tegen te snelle en moeilijk omkeerbare stappen of te snelle bevestiging van mogelijk tijdelijke verlangens.

In de mens- en maatschappijvisie van Nieuw Sociaal Contract moeten we het individuele zelfbeschikkingsrecht niet verabsoluteren, maar ook kijken naar de bredere gevolgen en potentiële risico’s voor de gemeenschap als geheel en met name voor kwetsbare kinderen.

Parlementaire behandeling

Om deze redenen pleiten wij voor een pas op de plaats en het intrekken van dit wetsvoorstel. Volgens sommige critici had NSC moeten wachten tot de parlementaire behandeling van die wet. Het wetsvoorstel is echter al in 2021 nog door het vorige kabinet ingediend. De Kamerleden hebben dus voldoende tijd en ruimte gehad om met elkaar en met de samenleving in gesprek te gaan en hun mening te vormen. De argumenten zijn nu wel gewisseld, de standpunten bepaald.

Dinsdag stemt de Kamer over onze motie. De uitkomst zal een belangrijke weerspiegeling geven van de manier waarop de samenleving in deze maatschappelijke discussie staat.